Anemi, dünya nüfusunun yaklaşık üçte birini etkilemektedir. Daha çok kadınlarda görüle bir sağlık sorunudur. Beslenme anemileri genellikle hemoglobin (oksijen dolaşımı) ve eritrosit sentezleri için kullanılacak olan besin öğelerinin yetersiz alınması ve kullanılması sonucu oluşmaktadır.
Demir eksikliği anemisi en yaygın görülen anemidir. Bu yazımızda Demir Eksikliği Anemisinden, demir içeren besinlerden ve demir emilimini artıran-azaltan yöntemlerden bahsedeceğim.

Demir Eksikliği Nedenleri:

Diyetle yetersiz demir alımı, vücutta demir emilim bozuklukları ve kanama (barsak parazitleri, menstruasyon kanamaları, hemoroid, gastrik ülserler, huzursuz bağısak sendromu, varisler vs.) gibi sebeplerle vücutta demir kaybının artması demir eksikliğine neden olmaktadır.

Demir Eksikliği Belirtileri:

• Halsizlik
• Huzursuzluk
• Çarpıntı
• Yorgunluk
• Baş ağrısı
• Bebeklerde gelişme geriliği
• Tırnaklarda düzleşme
• Kaşık tırnak
• İskelet sisteminde bazı bozukluklar

Hem Demir Nedir, Hem Olmayan Demir Nedir?

Demir besinlerde hem ve hem olmayan olmak üzere iki farklı şekilde bulunmaktadır.
Hem demir, kolay emilir ve emilim oranı yüksektir. Karaciğer, sığır eti, yumurta gibi hayvansal kaynaklı yiyeceklerin hem demir oranı yüksektir.
Hem olmayan demir ise indirgenerek emilmektedir. Emilme oranı düşüktür. Bitkisel kaynaklı yiyeceklerde bulunur.

Demir İçeren Besinler

Karaciğer, kırmızı et (koyun-sığır), tavuk, yumurta, balık, yeşil Sebzeler, diğer sebzeler, portakal, elma, çilek, kuru kayısı, kuru üzüm, pekmez, tahin, kurubaklagil, ekmek, pilav, makarna, süt, yoğurt, fındık, badem gibi besinlerin çoğunda demir bulunmaktadır. Zengin demir kaynakları ise aşağı listelenmiştir.

• Kırmızı et
• Beyaz et
• Yumurta
• Üzüm
• Pekmez
• Kuru meyveler (kuru üzüm, kuru kayısı vb.)
• Yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı, pırasa vb.)
• Kuru baklagiller (özellikle yeşil mercimek)
• Fındık
• Badem
• Susam

Demir Emilimini Artırmanın Yolları:

Demir kaynaklarıyla birlikte C vitamini alımı:
Yeşil yapraklı bir sebze yemeğinin üzerine eklediğiniz limon, Yeşil yapraklı salatalarınızın üzerine eklediğiniz nar, kivi, çilek gibi meyveler, kahvaltınızda yumurtanızın yanına eklediğiniz portakal, mandalina gibi meyveler veya çiğ maydanoz, roka, tere gibi sebzeler demir kaynağıyla birlikte c vitamini alımını sağlayarak demir emilimini artırmaktadırlar.
Tahılları mayalandırarak tüketmek:
Fitatlardan demirin ayrılmasını sağayarak demir emilini artırmaktadır.
Ana öğünlerden çay-kahveyi çıkarmak:
Çay ve kahvenin içerisinde bulunan fenolik bileşikler demir emilimini azaltabilmektedir. Yemeklerle birlikte değil yemekten 1 -2 saat sonra tüketilmesine özen gösterilmelidir. Öğünlerle birlikte içilen çay-kahve demir emilimini %50 azaltmaktadır.
Karbonat kullanmamak:
Kurubaklagillerin çabuk pişmesi için suyuna eklenen karbonat demir emilimini azaltmaktadır.
Gerektiğinden fazla posa almamak
Sebzelerde bulunan lif hem olmayan demir emilimini engelleyebilir.
Yumurta Pişirme Süresi:
Yumurta sarısı çiğ olarak tüketilmemelidir. Pişirme süresi 5-8 dk aralığında olmalıdır. Etrafında olşan yeşil halka demir-sülfür halkasıdır ve demir emilimini azaltmaktadır.

Demir Takviyesi

Demir takviyesi gerekli durumlarda doktorunuzun önerisi ve miktarı doğrultusunda alınabilir. Demir takviyeleri aç karnına alınmalıdır. Yanında tüketilen c vitamininden zengin bir yiyecek veya içecek demir emilimini artıır. Süt veya peynir grubu gibi kalsiyumdan zengin bir yiyecek veya içecekle içilmesi ise emilimini azaltır. Bu sadece takviye durumlarında geçerlidir.