İtalya’da staj yaptığım üniversitede üzerinde çalıştığımız konuydu karaciğer yağlanması. Yüksek şeker ve yüksek yağ ile beslenen farelerle sağlıklı beslenen farelerin karaciğerleri ile çalışıyorduk. Öyle farklı ve dikkat çekici gelmişti ki beslenme bu kadar mı etkiler diye düşünmekten kendimi alamamıştım. Ayrıca mesleğimin önemini bir kere daha kavramıştım.

Oradaki çalışmalarımdan da yola çıkarak birçok makaleden toparladığım bilgilerle size karaciğer yağlanmasının daha çok alkol tüketimine bağlı olmayan kısmından bahsedeceğim.
Karaciğer yağlanması hafife alınılmamalıdır. İlerlediği sürece karaciğer yetmeziğine kadar kötü sonuçlar doğurabilmektedir.

Karaciğer Yağlanması Nedir?

Karaciğer ağırlığının %5’ten fazla yağ olması durumu karaciğer yağlanması olarak adlandırılır. Genel olarak alkole bağlı ve alkole bağlı olmayan olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Alkole bağlı karaciğer yağlanması adı üzerinde alkol tüketiminin aşırılığından kaynaklanmaktadır. Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması (NAFLD) ise alkol dışı nedenlere bağlı olarak meydana gelmekte nedeni tam olarak bilinememektedir.

Alkole Bağlı Olmayan Karaciğer Yağlanması (NAFLD)

   Nonalkolik (alkole bağlı olmayan) yağlı karaciğer hastalığı tedavi edilmediği sürece basit komplikasyonsuz yağlanmadan, iltihapli karaciğer yağlanması, ilerlemiş fibroz ve siroza kadar ilerleyebilen bir hastalıktır. Günümüzde NAFLD , toplumda en sık görülen kronik karaciğer hastalığı olarak kabul edilmektedir.

  Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmasının nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte en önemli faktör insülin direncidir. Sedanter yaşama ve sağlıksız beslenmeye bağlı olarak oluşan obezite ve fazla kilolar karaciğerde yağ birikimini oluşturmaktadır.

• İnsülin Direnci
• Diyabet
• Obezite
• Kan yağ seviyelerinin yüksek olması
• Bazı ilaçların sürekli kullanımı
• Toksik maddelerden zengin gıda tüketimi
• Çevresel faktörler
• Sedanter yaşam
• Gebelik

Belirtileri Nelerdir?

Olguların genellikle semptom vermemesi nedeniyle insanların çoğu karaciğer yağlanmasının olduğundan habersizdir. En yaygın semptomu sağ üst karın bölgesinde dolgunluk hissi ve ağrıdır. Bu semptomlara ek olarak görülen şikayetler şunlardır:

• Halsizlik
• Yorgunluk
• Mide bulantısı
• Göğüs ve karın bölgesinde ağrı
• Ciltte pullanma

Tıbbi Beslenme Tedavisi

Tedavinin ilk basamağını yaşam tarzı değişiklikleri oluşturmaktadır. İlerlememiş karaciğer yağlanmasında sadece egzersiz ve beslenme planıyla hastalığın ilerlemesi durdurulabilir hatta iyileşme sağlanabilir. Obez ve kilo fazlalığı olan bireylerin kilo vermesi sağlanarak hastalık tedavi edilebilir. Çalışmalar Obez ve fazla kilolu bireylerin %10’luk kilo kaybının karaciğer hastalığını büyük oranda gerilettiğini göstermektedir. %5’lik bir kilo kaybında bile etkisini göstermektedir. Ancak ilerlemiş olan karaciğer yağlanmalarında beslenmeye ek olarak ilaç tedavisi ve hatta aşırı ilerlemiş olan hastalarda cerrahi müdahale uygulanabilir. Bu yüzden erken teşhis ve tedavi yine çok önemlidir.

1. İnsülin Direnci

İnsülin direnci, obezite, Tip2 diyabet, hiperlipidemi gibi risk faktörlerini ortadan kaldırmak ilk tedavi basamağının parçasıdır. Şöyle ki son dönemde yapılmış çalışmalarda enerji kısıtlaması ve egzersiz ile ılımlı ağırlık kaybının hem biyokimyasal bulgular hem de karaciğer yağlanması üzerine olumlu etkileri gösterilmiştir.,
Glisemik indeksi ve yükü düşük diyetlerin yağlanmada olumlu etki oluşturduğu düşünülmektedir. Bir çalışmada İnsülin direnci ve tip 2 diyabeti olan bireylerle yağılan çalışmada düşük glisemik indeksli diyetlerin insülin direncine karşı olumlu etki oluşturduğu bildirilmiştir.
Şeker içeren kek, kurabiye, şerbetli tatlılardan uzak durulmalıdır.

2. Fruktoz

Karaciğer yağlanmasının nedenlerinden birinin de fruktoz içerikli gıdaların ve içceceklerin fazla tüketimi oluşturmaktadır. Fruktoz tüketiminin artması hem obeziteyi artırmakta hem de birçok metabolik bozuklukları ortaya çıkarmaktadır. Bir çalışmada yüksek fruktozlu ve sukrozlu diyetlerin insülin direncine neden olduğu ve dolayısıyla karaciğer yağlanmasına neden olabileceği otaya konmuştur.
Paketli gıdaların tüketimini azaltarak özellikle hazır meyve suları, gazlı içecekler ve tatlılardan uzak durulmalıdır. Meyve tüketimi ise günlük alınması gereken miktar kadar olmalıdır.

3. Alkol

Alkol tüketimi ve obezite artışı Karaciğer dokularında yağ birikimine ve karaciğer enzimlerindeki değişikliklere neden olmaktadır. İlerleyen dönemde steatozise neden olabilmektedir. Alkol tüketilmemelidir.

4. Yağ Asitleri/Trigliseritler/Kolesterol

Yapılan çalışmalarda PUFA ve doymuş yağ içeren yüksek yağlı diyetler, trans yağdan zengin beslenme alışkanlıkları karaciğer yağlanmasına benzer sonuçlar elde edilmiştir. Yüksek yağlı gıdalardan, kızartmalardan, işlenmiş gıdalardan, şarküteri ürünlerinde ve hamur işlerinden uzak durulmalıdır.

6. D Vitamini

Bazı klinik çalışmalar günlük D vitamini desteğinin alkole bağlı olmayan karaciğer hastalarında insülin direncini ve ilgili parametreleri iyileştirdiğini göstermektedir.

7. E Vitamini

Yapılan bazı çalışmalarda E vitamini kaynaklarının karaciğer yağlanması hastalığında olumlu etkisi olduğu bildirilmiştir. Özellikle antioksidandan zengin ve E vitamini kaynağı olan zeytinyağı, ayçiçekyağı, badem, ceviz ve yer fıstığı beslenme programlarına eklenmelidir.

9.Kurkumin

Çok sayıda çalışmada NAFLD ile ilişkili parametrelerde önemli bir iyileşme ile ilişkilendirilmiştir.

10. Probiyotik

Bazı probiyotikler alkole bağlı olmayan karaciğer hastası olan obez çocuklarda, probiyotik kullanımı karaciğer fonksiyonunda önemli bir iyileşme göstermiştir.



Karaciğer vücudumuzun detoks organı olan ve önemli birçok işlevi olan oranımızdır. Yağlanmanın ilerlemesi fonksiyonel birçok bozukluklara yol açacaktır. Karaciğer sağlığının korunması yaşam kalitesini ve süresini olumlu derecede etkilemektedir. Karaciğer yağlanması ilerlemeden doktor kontrollerinizi yapmayı ve diyetisyeninizle size uygun beslenme programınızı uygulamayı ihmal etmeyin.

KARACİĞER DOSTU DETOKS

Malzemeler:

• 4 adet enginar yaprağı
• 2 adet enginar sap yaprağı
• 1 tatlı kaşığı zerdeçal
• Yarım limon
• 2 su bardağı su

Yapılışı:
Enginar yaprakları ile limon 10 dakika kaynatılır. 5-6 dakika demlenmeye bırakılır. Ardından süzülür ve zerdeçal eklenir. Sabah ve akşam 1 su bardağı tüketilir. Tatlandırmak isterseniz 1 çay kaşığı bal ekleyebilirsiniz.
Şifa olsun!

Kaynaklar;
doi.org / 10.3390/nu10091153
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6163782/
Joaquín Cabezas, Marta Mayorga, Javier Crespo; Liver Biopsy - Indications, Procedures, Results.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7674072/
Türkoğlu İ. (2020) Tip 2 Diyabet, Hipoglisemi ve Gestasyonel Diyabet ve Beslenme Tedavisi. İçinde: Yetişkin Hastalıklarında Tıbbi Beslenme Tedavisi 1. Eds: Şanlıer N, Hedefcs yayınları, Ankara
Bozbulut Rukiye (2020) Tip 1 Diyabet ve Tıbbi Beslenme Tedavisi İçinde: Yetişkin Hastalıklarında Tıbbi Beslenme Tedavisi 1. Eds: Şanlıer N, Hedefcs yayınları, Ankara
Bozkurt N. (2018) Diabetes Mellıtus ve Beslenme Tedavisi İçinde: Diyet El Kitabı Eds: Baysal A. Ve ark