Halk arasında kırbaş tohumu, siyelek ve zeyrek tohumu olarak da bilinen keten tohumunun geçmişi M.Ö. 6000 yılına kadar uzanmaktadır. Keten endüstriyel bir bitki olup, tohumları yağ sanayinde, bitkinin sapları ise lif üretiminde kullanılır. Keten tohumu, lifi ve tohumundan elde edilen yağı için yetiştirilmektedir.

   Keten içerdiği yağ, protein, mikro ve makro element içeriğinin zenginliği, sindirime yardımcı iyi bir lif kaynağı ve glutensiz olması bakımından bazı gıdalara hassas insanlar tarafından rahatlıkla tüketilebilecek bir besindir.

 Sağlık açısından en önemli yağ asitlerinden olan omega-3 ve omega-6 yağ asitlerini içerir. Antioksidan kaynağıdır. Çözünür ve çözünmez lifler bulundurur. Toksik maddeleri etkisiz hale getirerek bağırsakta koruyucu rol oynayan Lignanlar bakımından da zengindir. Bu özellikleri ile mikrobiyotayı destekler. İçerdiği besin ögelerinin ayrıntıları ise aşağıda sıralanmıştır.


 

Besin İçeriği Nelerdir?

• YAĞ: Keten tohumu da pek çok yağlı tohumlar gibi yağ içeriği yüksek bir tohumdur. Yaklaşık olarak %21-37 oranında yağ içerir. Yağ oranları tohumun cinsine göre değişmektedir. En fazla bulunan yağ asiti ise α linolenik asittir.
• PROTEİN: Tohumun türlerine göre değişmekle birlikte protein içeriği %18-28,7 arasında değişir. Keten tohumu protein açısından zengin bir gıda olarak görülebilir.
• Makro Elementler: En fazla bulunan makro elementler sırası ile potasyum, fosfor, sodyum, magnezyum ve kalsiyumdur. Çalışmalar, keten tohumunun zengin bir potasyum kaynağı olduğunu göstermektedir.
• Mikro elementler: Mikro elementler içerisinde keten tohumunda en fazla bulunan mikro element çinkodur. Çinko yaraların iyileşmesinde, metabolik faaliyetlerde, DNA sentezinde ihtiyaç duyulan bir elementtir.  Keten tohumu çinkonun yanında mangan, nikel, lityum, krom gibi mikro elementleri de bulundurur.
• LİF: %3-6 oranında müsilaj, %4-7 oranında besin lifleri içerir. Konstipasyon (kabızlık) tedavisinde kullanılma sebebi de budur. Tohum parçalandığında, musilaj hücreleri suyla temasa geçip 40 misline kadar şişebilmektedir. Böylece su bağırsakta tutulup bağırsak içeriğinin hacmini artırarak dışkıyı daha yumuşak hale getirmektedir.

📌Bu işlemler için suya ihtiyaç vardır. Bu yüzden su tüketimi artırılmalıdır. Yeterli sıvı olmadan alınması, şişerek boğazda boğulma veya özofagusun tıkamasına, bağırsak tıkanıklığına neden olabilir.

Faydaları Nelerdir, Hangi Hastalıkalrda Kullanılır?

• Konstipasyonun tedavisinde kullanılmaktadır.
• Kan lipid seviyelerini düşürmeye yardımcıdır.
• Kalp ve dolaşım hastalıklarına karşı koruyucu olduğu bildirilmektedir.
• Kalp-damar hastalıkları riskini azaltabilmektedir.
• Mikrobiyotayı destekler. (Lifler, Lignanlar sayesinde)
• Diyabet hastalıklarının tedavisinde kullanılabilmektedir.
• Kolon kanserine karşı koruyucudur.
• Meme ve prostat kanserlerine karşı da önleyici etkisi vardır.
• Öksürük gibi göğüs şikayetlerinde kullanılır.
• Nasır gibi kanamasız deri hastalıklarında kullanılır.
• Gluten içermediğinden dolayı gluten intoleransı olan kişiler için kullanılır.

Kimler Kullanmamalıdır?

• 12 Yaş Altı Çocuklar
• Gebeler
• Emzikliler

👉 ESCOP’a göre yatmadan hemen önce alınmamalıdır.
👉 Eş zamanlı ilaç kullanım durumlarında emilim mekanizmasından dolayı doktora danışılmalıdır.
👉 Gebe ve emzirme dönemi için keten tohumu preparatlarının güvenliği tespit edilememiştir.

Ne Kadar Tüketmeliyiz?

Keten tohumunun 12 yaş üstü çocuklar ve yetişkinler için 10-15 gramı (1 çay kaşığı yaklaşık 10 gr) en az 150 ml su veya sulu sıvı (süt, meyve suyu vs.) ile alınmalıdır. Düşük doz ile başlayıp günlük maksimum doza kadar kullanım artırılabilir. Günlük tüketimi 1-2 yemek kaşığını geçmemelidir.
📌Öğütülmüş silme bir çorba kaşık tohumun 1-1,5 su bardağı ile yemekten 30 dakika önce alınması tokluk hissi yaratır. Sağlıklı kilo verimi sürecinde kullanım dozunu aşmadan kullanılabilir.

DYT. GİZEM AKBULUT

Kaynak: Üstü ve ark. Ankara Med J, Vol. 21, Num. 3, 2019
Journal of Food and Health Science Öksüz et al., 1(3): 124-134 (2015)